Tự nhận mình là người may mắn, làm kinh doanh do “hoàn cảnh xô đẩy”, có được “cơ hội trên trời rơi xuống”, người phụ nữ nhỏ nhắn này đã “thổi” số vốn khởi nghiệp 5 triệu đồng thành doanh nghiệp nghìn tỷ như ngày hôm nay.
Cuộc trò chuyện với chị Nguyễn Thị Lan Hương - CEO Công ty Cổ phần Sản xuất và XNK Việt Phúc, nhà cung cấp sản phẩm chuyên dụng trong khách sạn (hotel supplier) hàng đầu Việt Nam sẽ giúp bạn đọc giải đáp câu hỏi liệu người phụ nữ yêu khoa học này kinh doanh thành công nhờ may mắn hay chị có tố chất nào đó trở thành doanh nhân; đồng thời giúp nhiều bạn trẻ giải đáp những băn khoăn về cơ hội lập nghiệp trong bối cảnh kinh tế khó khăn như hiện nay.
Chào chị, vì sao chị lại chọn làm kinh doanh, thay vì theo đuổi ước mơ trở thành nhà khoa học?
Tôi khởi nghiệp do hoàn cảnh xô đẩy. Tôi học chuyên ngành sinh học phân tử thuộc trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. Năm 1992, tôi tốt nghiệp và dự định ở lại trường học cao học, đi du học trường ĐH Lomonoxop (Xô Viết cũ) và trở thành nhà khoa học. Tuy nhiên, sau đó mấy năm, gia đình tôi có biến cố. Ở lại trường với thu nhập 49.000 đồng/tháng sẽ không có điều kiện để giúp đỡ gia đình.
Ngày xưa làm kinh doanh tôi không hiểu với số tiền ít ỏi mình sẽ kinh doanh cái gì. Chắc các bạn sẽ rất ngạc nhiên vì hiện tôi là một trong hai người đầu tiên kinh doanh lĩnh vực sản xuất các đồ dùng chuyên dụng cho khách sạn.
Vào những năm 1999-2001, có thể nói các khách sạn ở VN để tìm được nhà cung cấp bàn chải đánh răng, những cục xà bông nhỏ gần như phải nhập khẩu từ Hồng Kông.
Và cơ hội kinh doanh đến với chị như thế nào?
Hai năm đầu tiên sau khi ra trường, tôi làm cho Công ty Liên doanh Du lịch Oscar. Cũng may mắn là công ty đó có nhà máy sản xuất ở Sài Gòn.
Năm 1999, chi nhánh Sài Gòn và Hà Nội của công ty không hoạt động nữa. Tôi và một anh nữa trong Sài Gòn thấy đây là cơ hội kinh doanh tốt nên rủ nhau làm.
Mục đích của tôi khi đi làm ngoài vẫn giữ chân ở trường ĐH. Có lẽ cuộc đời tôi may mắn được nhiều người giúp đỡ. Đi làm kinh doanh và vẫn giữ chân được ở trường và giao hẹn với thầy khi nào ổn ổn về kinh tế sẽ quay lại trường.
Đồng thời, năm 1999, có luật thuế giá trị gia tăng, cộng với điều kiện khách quan là công ty Oscar không kinh doanh nữa thực sự là cơ hội trên trời rơi xuống.
Trước khi khởi nghiệp, tôi đi làm với mức thu nhập 100 USD/tháng (thư ký giám đốc) là kinh khủng rồi, còn nhân viên bình thường chỉ từ 35-45 USD.
Lúc đầu, chúng tôi chưa biết làm thế nào vì cơ sở kinh doanh chính trong Sài Gòn, ở ngoài này chúng tôi chỉ biết chắc chắn thị trường cần. Dần dần chúng tôi phát triển lên. Trong quá trình làm, tôi phát hiện ở nước ngoài có hẳn các công ty chuyên kinh doanh mặt hàng này.
Mặt hàng của chúng tôi liên quan đến rất nhiều nhóm hàng từ sản xuất sản phẩm nhựa, hoá mỹ phẩm, bao bì giấy, khăn mặt,…
Từ thời điểm thành lập công ty (năm 2001) đến nay, tôi có thể khẳng định Việt Phúc là thương hiệu hàng đầu về hotel supplier.
Tôi chỉ muốn chia sẻ với các bạn, thực sự mà nói để kinh doanh, tôi làm hoàn toàn theo quán tính với cơ hội trên trời rơi xuống và mục tiêu nếu không làm kinh doanh sẽ quay lại trường.
Theo chị, các bạn trẻ có nên khởi nghiệp ngay khi còn trên ghế nhà trường hoặc sau khi mới tốt nghiệp?
Làm kinh doanh thực sự rất vất vả, bạn vừa phải có vốn, có khách hàng, có nguồn hàng đảm bảo chất lượng. Sau hơn 10 năm làm kinh doanh, tôi tính trung bình cứ 3 năm có một đợt khủng hoảng nhỏ, 5 năm một đợt khủng hoảng lớn. Theo tôi nghĩ các bạn không nên làm kinh doanh quá sớm.
Vậy để bước chân vào con đường làm chủ, những người trẻ cần chuẩn bị cho mình những nguồn lực gì, thưa chị?
Mình có mong muốn làm kinh doanh, mình phải chuẩn bị. Đầu tiên chuẩn bị nguồn lực, tìm hiểu xem thị trường cần gì, định làm gì và dựa trên năng lực cơ bản nhất (sở trường).
Chị Hương (đứng giữa) chụp ảnh lưu niệm cùng các diễn giả tại chương trình CEO Talk Show 5
Theo kinh nghiệm của tôi, các bạn nên chuẩn bị những kiến thức và kỹ năng cần thiết nhất. Nên đi học các lớp đào tạo kỹ năng cho người làm kinh doanh, làm lãnh đạo. Tôi từng đi học cùng các sinh viên ĐH Ngoại thương, ĐH Kinh tế Quốc dân nhưng khi đi làm thực sự không biết sai ở đâu. Bởi tôi nghĩ đơn giản là mua một thứ, bán với một chi phí nhất định, còn lại là lời.
Thực chất không đơn thuần là thế. Bạn phải đối mặt với rất nhiều vấn đề về vốn, nhân lực, thị trường, tương lai phát triển. Bạn phải định hình 2 năm, 5 năm sau DN mình phát triển thế nào.
Còn đơn giản muốn làm kinh doanh, nếu có mặt bằng bạn có thể mở tiệm internet, cà phê. Nhưng vấn đề là các bạn cần xác định mình muốn kiếm tiền hay trở thành doanh nhân, cái đấy cần được phân định rõ ràng.
Còn thực sự mà nói, còn trẻ ai cũng muốn khẳng định mình, muốn được kiếm tiền để lo cho bản thân. Cái đấy là khát vọng chính đáng nhưng thực sự trong thời kỳ khó khăn hiện nay, tôi nghĩ nếu có điều kiện học tập các bạn cứ nên học và đi làm thêm để tích luỹ thêm kiến thức.
Khởi nghiệp ngay cũng có cái lợi nhưng thực sự các bạn phải trả giá rất nhiều nếu chưa chuẩn bị kỹ hành trang cho mình sẽ mất học phí khá nhiều. Các bạn có lợi thế là hội nhập, thông tin nhiều, các bạn thành công nhanh nhưng thất bại cũng rất nhanh.
Chị có thể chia sẻ kĩ hơn các bạn trẻ cần phải học tập và tích luỹ những gì trước khi bắt đầu con đường khởi nghiệp?
Tôi khởi nghiệp với số vốn rất khiêm tốn (5 triệu đồng) và đối với tôi, việc kinh doanh còn phụ thuộc vào thị trường bất động sản. Hiện nay số vốn đã gấp hàng nghìn lần so với ban đầu. Sinh viên không nên vội vã khởi nghiệp. Nếu các bạn có cơ hội học hành, hãy cố gắng học thật tốt, tích luỹ các trải nghiệm. Cái tôi cảm thấy thiếu hụt bởi tôi được làm nhân viên ít quá. Nếu được làm nhân viên nhiều hơn, chắc chắn tôi sẽ quản lý tốt hơn. Các bạn nên tích luỹ các kiến thức liên quan đến kinh doanh, thị trường, marketing, quản trị nhân sự,…
Nếu muốn kinh doanh, bạn hãy đi làm nhân viên kinh doanh trước và nên tìm hiểu thị trường. Chúng ta không có nhiều tiền để mua các nghiên cứu thị trường bởi cái rẻ nhất cũng có giá hàng chục nghìn đô. Nếu xác định kinh doanh, cứ làm đi, nhưng phải luôn đau đáu một điều làm thế nào gặp được khách hàng để bán được hàng.
Tôi là thành viên của Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội. Một ngày đẹp trời, tôi đọc được trên một tờ báo giới thiệu về hoạt động của hội ở công viên nước. Ngay lập tức, tôi gọi điện đến hỏi DN trẻ này như thế nào. Có thể nói, tôi trưởng thành lên nhờ học hỏi từ Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội. Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội có CLB Doanh nhân khởi nghiệp. Các bạn nên tham gia để học hỏi. Ngoài ra, các bạn phải tự tạo những cơ hội, network cho mình.
Khi thương hiệu chưa có tên tuổi, làm thế nào để chị giới thiệu được sản phẩm đến khách hàng của mình?
Mình chỉ đứng trên vai người khổng lồ thôi. Hồi đó sản phẩm mới, nhiều người nghe tên không biết là cái gì cả. Ngày xưa, thương hiệu Sài Gòn Tourist là số một ở Việt Nam. Thời gian đầu, tôi nhờ Sài Gòn Tourist quản lý, được một thời gian (2 năm), Sài Gòn Tourist có xí nghiệp cung cấp vật tư phục vụ du lịch. Vậy là tôi cứ đàng hoàng xuất hoá hơn nhờ bên xí nghiệp đấy, riêng hệ thống Sài Gòn Tourist đã có 28 khách sạn rồi.
Thực ra đấy là câu chuyện mình phải tự đi tìm. Ban đầu làm tôi cũng biết mình phải có thương hiệu nhưng chưa biết làm thế nào cả. Mãi đến năm 2004, tôi mới quan tâm đến thiết kế và đến năm 2006 chúng tôi mới đăng ký được thương hiệu và chú trọng phát triển thương hiệu của riêng mình. Nhưng khi bán hàng, khách hàng mua quen biết mình mới là người làm rồi dần dần họ tin tưởng.
Nhưng khách hàng của chúng tôi là B2B, còn nếu B2C có lẽ phương thức xây dựng thương hiệu cũng khác.
Bí quyết để bán hàng thành công của chị là gì?
Một kinh nghiệm của tôi là luôn chân thành với khách hàng và phải nhìn thấy được trước nhu cầu của khách hàng trước khi họ nhận ra bản thân cần gì. Khi đó, bạn phải bật hết các “radar” của mình lên để đoán được mong muốn của khách hàng.
Chân thành cảm ơn chị.